Мая вандроўка ў Германію

Падарожнік я не малады. За свае больш за 80 гадоў зведаў расійскія паў­ночныя прасторы, бязмежныя стэпы Казахстана. Але мяне заўсёды цягнула на радзіму, у Беларусь.

Аднак праз некаторы час зноў радаваўся таму, што смага падарожжа мяне не пакінула. І вось яно, не першае і, спа­дзяюся, не апошняе падарожжа ў Германію. Не проста ў Германію, а ў яе паўднёвую частку — у Баварыю.

Баварыі бясконца можна дзівіцца

Баварыя за апошнія паўтара дзясятка гадоў стала для мяне амаль роднай. Тут нарадзіліся двое маіх унукаў, якія ў мясцовыя святы носяць баварскія кароткія штанікі, а ў беларускія святкі апранаюць нашы вышыванкі, размаўляюць на расійска-беларускай трасянцы і нямецкай мове. Тут бясконца можна дзівіцца руплівай працы фермераў, якія на шматках горнай зямлі вырошчваюць цудоўныя ўраджаі пшаніцы і кукурузы, а каровы даюць у год па 6–8 тысяч літраў малака. Да кожнай вёскі пракладзены цудоўныя дарогі, кожны вясковы дом, не менш чым у два з паловай паверхі, мае свой архітэктурны выраз. Чырвоныя чарапічныя дахі — абавязковы атрыбут дома: даўгавечна і прыгожа. Праехаўшы летам 2015 года каля 700 км вясковымі дарогамі, нідзе не бачыў пакінутых, як у нас, хат. Вёскі напоўнены аўтамабілямі. Часам прыпаркаваць аўто няпроста, як у горадзе.

На гэты раз ляцім на самалёце да Прагі, дзе сустрэне нас дачка і на аўто адвязе да Рэгенсбурга. Там на супрацьлеглым ад горада беразе Дуная яе сядзіба з домам у два з паловай паверхі ці, як тут кажуць, у тры ўзроўні.

Нечаканы спадарожнік

Нацыянальны беларускі аэрапорт, зала чакання. З жонкай сядзім за столікам, смакуем каву і размаўляем пра тое, каб не спазнілася дачка на сустрэчу, калі не будзе з кім пакінуць малога.

Нечакана да нас пады­ходзіць малады чалавек, смела кідае на столік свой партфель, дастае ноўт­бук, раскрывае яго і ўглядаецца. Што там ба­чыць, нам не відаць. Раптам падымае галаву, глядзіць на нас і зразумела пытаецца: «Вы ў Рэгенсбург з аэрапорта «Прага»?» Ад здзіўлення я вылупіў на яго вочы. Адкуль яму, які дрэнна гаворыць па-руску, вядома, што з Прагі нам трэба ехаць у нямецкі Рэгенсбург, да якога не менш за 250 км?

Чалавек зразумеў маё здзіўленне і сказаў: «Чуў аб гэтым пры рэгістрацыі». Я адразу прыпомніў, што ён стаяў за намі ў чарзе. На ла­манай рускай мове ён растлумачыў: «У аэрапорце «Прага» стаіць мой аўтамабіль. Я еду ў бок Рэгенсбурга да горада Кам. Калі дадзіце тэлефон таго, хто павінен прыехаць за вамі, я скажу, дзе вас знайсці ў горадзе Кам. Гэта скароціць яму дарогу на 200 км».

Прапанова занадта зручная. Я даверыўся новаму спадарожніку, назваў тэлефон дачкі. З іх размовы зразумеў некалькі слоў: «вуліца», «народная школа».

У пошуках беларускага лагера

Горад Кам мне быў цікавы тым, што пасля Вялікай Айчыннай вайны тут, каля вёскі Mіхельдорф, быў лагер для часовага знаходжання беларусаў, якія па розных прычынах не маглі вярнуцца на радзіму. У лагеры працавала гімназія імя Янкі Купалы, якая многім беларускім юнакам адкрыла дарогу ў вышэйшую адукацыю. Гістарычна цікава, што гэтую гімназію арганізаваў Міхась Міцкевіч, брат нашага славутага паэта Якуба Коласа.

Гадоў пяць таму я на­вед­ваў гэты горад у пошуках слядоў таго лагера. Мне паказалі поле, на якім расла кукуруза. На ўскрайку поля, якое было ў час вайны ваенным аэрадромам, калісьці стаялі баракі, у якіх часова жылі беларусы.

Я спытаўся ў спадарож­ніка, якога звалі Вінфрыд, што яму вядома пра лагер. Наш спадарожнік адказаў: «У горадзе жыве толькі адна жанчына, якая пом­ніць аб гэтым. Нядаўна ў школе яна расказвала якраз пра існаванне беларускага лагера».

Каля школы нас ужо сустракала дачка. Пазней яна расказала, што наш спадарожнік-дабрадзей працуе дырэктарам у народнай школе. Хочацца і цяпер прамовіць у яго адрас: «Шчыры дзякуй».

Наведваючы касцёл у пасёлку Зінцынг, звярнуў увагу на мемарыяльную дошку на яго сцяне. На дошцы залатымі літарамі выпісаны імёны і гады жыцця людзей з прозвішчам Пошэнрыдэр: ад сярэдзіны 19 стагоддзя да канца 20-га.

Адразу ўзнікла пытанне: хто гэтыя людзі, чым яны заслужылі пашану аднавяскоўцаў на працягу амаль двух стагоддзяў?

Мясцовая жыхарка расказала, што ўсе гэтыя людзі — уладальнікі млына, які стаіць недалёка ад пасёлка. У час, калі Германія вяла знішчальную вайну, тагачасны гаспадар млына шмат каму дапамагаў выжыць: каму торбачку мукі дасць употай ад улады, каму бясплатна змеле зерне.

Увесь род гэтых млынароў быў у доб­рых адносінах з людзьмі. Таму яны сабралі грошы і паставілі на сцяне касцёла гэтую памятную пліту.

Млын Пошэнрыдэраў я знайшоў — ён працуе і цяпер. Пабудаваны ў 1809 го­дзе на невялічкай рэчцы Чорная Лааба, якая ўпадае ў Дунай. Гаспадарыць на гэтым млыне маладая жанчына, якую завуць Андрэя Рамсауэр.

«Млын мне застаўся ад бацькоў. Калі мне было шэсць гадоў, сказала ім: «Не хвалюйцеся, ад вас прыму гаспадарку і буду паспяхова весці далей, бо я нарадзілася на гэтым млыне», — паведаміла Андрэя. — Аднойчы адзін работнік сказаў, што на працы ён забываецца аб тым, што я не мужчына. Часам я сама аб гэтым забываю. Успамінаю, што я жанчына, толькі на схо­дзе саюза млынароў, бо сярод іх я адна.

З 1991 года працую ў сямейным бізнесе. Праз 13 гадоў стала яго кіраўніком.

Я змяніла сістэму кіравання біз­не­сам. Сёння на млыне разам са мною працуюць дзевяць чалавек: тры вадзіцелі грузавікоў, адзін з іх выконвае абавязкі інжынера-механіка, адна лабаран­тка, бухгалтар, двое ра­бочых. Муж адказвае за комп`ютарызацыю і праг­рамаванне тэхна­ла­гічных працэсаў.

Жывём як адна сям`я. Кожнаму з іх я як маці, каб было добра. Але магу сама адрэгуляваць машыны, адвезці муку на вялікім аўто пакупніку ў булачную, зрабіць неабходныя аналізы зерня ці мукі.

За суткі мелем 80 тон зерня. Вырабляем ад 5 да 10 працэнтаў мукі вышэйшага гатунку, якую прадаём у булачныя. Астатняя ідзе на патрэбы фермераў.

Лабараторыя стаіць на варце якасці як зерня, так і мукі. Маем склад зерня, у якім 26 адсекаў. Кожны адсек умяшчае 35 тон. Працэс падачы зерня на млын аўтаматызаваны. Некаторым механізмам ужо 60–80 гадоў. Гідратурбіна вырабляе электраэнергію 70 кВт у гадзіну.

Да нядаўняга часу ў Гер­маніі заставалася больш за 500 невялікіх млыноў. Але іх колькасць скарачаецца.

Наш млын працуе паспяхова — значыць, я выконваю абяцанні сваім бацькам».

Знаёмства з нямецкай медыцынай

Збіраючыся ў падарожжа за мяжу, забыўся пакласці таблеткі «Амладзіпін». Пяць гадоў таму мне зрабілі аперацыю на сэрцы, замянілі ў ім зношаныя дэталі, таму штодзённы прыём гэтых лекаў і яшчэ чатырох таблетак абавязковы.

І вось жыву дзень, другі, а на трэці мне здалося, што маё сэрца адчувае сябе не вельмі добра. Гэты дзень быў пятніцай перад Вялікаднем. Не працавалі магазіны і медустановы. Дачка стала званіць і шукаць, дзе б змаглі выпісаць рэцэпт на забыты амладзіпін. Знайшла. Зусім недалёка ад нас — у пасёлку Зінцынг — працуе амбулаторыя, дзе прымае кардыёлаг.

Каб трапіць у амбулаторыю, трэба зрабіць дэзынфекцыю рук. Для гэтага пырскаеш з вісячай каля дзвярэй скрынкі і расціраеш нешта пахучае.

На другім паверсе амбулаторыя і рэгістратура. Там далі запоўніць анкету. Пасля правялі ў пакой, дзе сядзелі ў чаканні прыёму трое пажылых мужчын. Усе, як па камандзе, павіталіся з намі. Не прайшло і хвілін сем, як нас пазвала маладая дзяўчына і правяла да доктара.

Доктарка сустрэла нас,  павіталася. Якое было здзіўленне, калі яна загаварыла па-руску.  Завуць яе Анастасія Сяргееўна, 15 гадоў жыве ў Германіі, скончыла ўніверсітэт у Мюнхене, замужам за немцам, на радзіму вяртацца не думае.

Выслухаўшы мае хва­ляванні, спытала, калі апошні раз пасля аперацыі праходзіў ультрагукавое даследаванне сэрца. І была вельмі здзіўлена, што ні разу не рабіў. Яна пазвала сваю памочніцу і сказала знайсці, дзе неадкладна могуць зрабіць УГД. Док­тарка папрасіла ў мяне прабачэння, што не можа направіць у гарадскую бальніцу. Там з выпадку свята дактары працуюць толькі з тымі хворымі, хто лечыцца ў стацыянары.

Вярнулася ў кабінет дзяў­чына і сказала, што могуць зрабіць УГД у вёсцы Ніттэндорф, што за 15 км ад пасёлка Зінцынг. Анас­тасія Сяргееўна вы­пі­сала рэцэпт на забыты дома амладзіпін. Шчыра раз­ві­талася, паціснуўшы моцна мне руку.

Выходзячы з амбулаторыі, зноў зрабілі дэзынфекцыю рук. На ніжнім паверсе будынка была аптэка. У ёй мы і купілі таблеткі.

Вёска Ніттэндорф з`яўляецца адміністрацый­ным цэнтрам. Тут размешчаны сельсавет (па-нашаму). У будынку амбулаторыі працуюць кардыёлаг, стаматолаг, тэрапеўт, хірург, уролаг, гінеколаг і лабараторыя, дзе робяць неабходныя аналізы.

Тут усё паўтарылася: дэзынфекцыя рук, запаўненне анкеты, потым мне памералі крывяны ціск, зрабілі аналіз крыві і кардыяграму. Пасля паставілі на вагі. Затым прывялі мяне і пасадзілі перад кабінетам доктара Рыхбэк. Калі з кабінета выйшаў пацыент, доктар зрабіў крок насустрач і падаў руку. На кушэтцы ляжала новая чыстая папяровая прасцінка. Яе мяняюць пасля кожнага пацыента.

Вынікі УГД: заменены клапан сэрца пяць гадоў назад у Рэспубліканскім кардыё­цэнтры доктарам Юрыем Часновым працуе добра, пульс нармальны. У думках паслаў тэлеграму: «Дзякуй, Юрый Міхайлавіч, за выдатную працу. Хай Бог зберагае цябе на шчасце беларусаў!»

Дачка прысутнічала пры мне тлумачом, за ўсё заплаціла 80 еўра.

Калі вярнуўся дадому ў Салігорск, пацікавіўся, колькі тут каштуе такі прыём у паліклініцы. Адказ — каля 50 долараў.

---

Падчас адпачынку ў дачкі ў Рэгенсбургу даведаўся, што ў горадзе ёсць лагер для бежанцаў з Бліжняга Усходу. Захацеў пабачыць, а лепш пагутарыць хоць з адным з іх. Такая магчымасць хутка з`явілася. Дачка падказала, што ў адной цырульні працуе бежанец з Ірака. Пасля папярэдніх старанняў, у тым ліку і гаспадыні цырульні, сустрэча адбылася.

Завуць яго Бадаль, 32 гады, жанаты, двое дзяцей: сыну 10 гадоў, дачцэ — пяць. Жонку завуць Дарына, ёй 32 гады.

Пры дапамозе дачкі пытаю, як яны трапілі ў Германію, чаму ўцякалі з радзімы.
«Мы курды з Ірака, жылі ў Сінджары. Там у мяне была свая цырульня, свой дом, — расказвае Бадаль. — Па рэлігіі мы езіды. Суседзямі былі мусульмане. Жылі дружна, хадзілі ў госці адзін да аднаго.

Аднойчы ноччу ў пасёлак прыйшлі тэрарысты. Наш сусед-мусульманін адразу далучыўся да іх, прыйшоў з аўтаматам і расстраляў нашага дзеда. Мы пахапалі дзяцей і ўцяклі. Пазней тэрарысты сагналі хрысціян у царкву і расстралялі.
Тысячы жанчын і дзяцей зараз знаходзяцца ў палоне ісламістаў, іх трымаюць у сапраўдным рабстве. Мужчын расстрэльваюць, а малых хлапчукоў прымушаюць чытаць Каран і вучаць страляць з аўтамата.

Праз Турцыю мы ўцяклі ў Балгарыю. Пасля пера­браліся ў Сербію. Там я прадаў свой аўтамабіль і залатыя ўпрыгажэнні жонкі. Адзін нелегальны перавозчык за 40 тысяч долараў перавёз нас у Германію, у горад Пасаў. Там я адразу пайшоў у паліцыю. Нас прынялі ў лагер для бежанцаў.

Ідзе другі год, як мы ў Германіі. Сын ходзіць у школу, дачушка — у дзіцячы садзік. Я і жонка таксама ходзім у школу — вучым нямецкую мову. Нам трэба адвучыцца 600 гадзін. Тады будзе выданы дазвол на пастаяннае працаўладкаванне.

Пакуль я маю права працаваць толькі дзве гадзіны ў дзень. Гаспадыня цы­рульні пералічвае мой заробак на рахунак сацыяльнай службы. Дзяржава штомесяц выплачвае сацыяльную дапамогу — 1600 еўра. Жывём мы ў асобным доме. За яго, а таксама за дзіцячы садзік і школу плаціць дзяржава. Дзеці валодаюць нямецкай мовай лепш за нас.

Яшчэ я наведваю аўта­школу, каб атрымаць нямецкае вадзіцельскае пасведчанне. А пакуль карыстаюся роварам.

Немцы ставяцца да мяне добра, дапамагаюць. Адна мясцовая жанчына пра нас вельмі клапоціцца.

Калі ў Іраку настане мірны час, я назад не вярнуся. Няма даверу мусульманам».

---

Як жывуць беларускі ў Германіі

У мяне такое ўражанне, што беларускія жанчыны часцей за мужчын пакідаюць Беларусь. І прычына хутчэй за ўсё адна: першае замужжа не стала такім, пра якое марылася.

Падчас маёй вандроўкі па Германіі давялося пазнаёміцца з чатырма жанчынамі, дзве з іх нават былі маімі зямлячкамі.

Фрау Таццяна. Тац­ця­на з Віцебшчыны ў Гер­маніі 16 гадоў. Скон­чыў­шы ў Віцебску медыцынскі інстытут, была накіравана дзіцячым доктарам на раён. Выйшла замуж за механізатара. «Спачатку прапіваў свой заробак, пасля стаў прапіваць і мой, — расказвае яна. — Развялася. Па аб`яве па­знаё­мілася з нямецкім доктарам-псіхіятрам. Праз паўгода выйшла за яго замуж. Нажылі дваіх дзяцей, зараз ім 15 і 13 гадоў. Усе размаўляюць на нямецкай мове.

Жывём у вёсцы за 50 км ад горада. Муж трымае сваю клініку. Замужам давялося вучыць нямецкую мову і вучыцца вадзіць аўто. Занятак — хатняя гаспадыня».

Фрау Зінаіда. Зінаі­да — салігарчанка. У Гер­маніі 13 гадоў, замужам, гадуе дачушку, якая ходзіць у 5 клас. У Салігорску пасля школы скончыла будаўнічы каледж. Працавала паўгода муляром. Радня вызвала ў Германію. Там выйшла замуж за расійскага немца. Жыве ў наёмнай кватэры прыкладна ў 100 кв. м. Нямецкай мовай добра не валодае. Не працуе. Атрымлівае сацыяльную дапамогу 400 еўра. Муж працуе на заводзе рабочым, на сям`ю маюць адно аўто.

Фрау Святлана. Свят­лана — беларуска з-пад Віцебска. Скончыла Горацкую акадэмію па спецыяльнасці эканаміст. Шаснаццаць гадоў пражыла ў Германіі ў сям`і бізнесмена, расціла двух хлопчыкаў, вучыла іх англійскай мове. Цяпер гэтыя дзеці сталі дарослымі, яна перайшла да другога бізнесмена, у якога таксама два хлопчыкі. У яго працуе поварам. Атрымлівае 1800 еўра. Дапамагае сваім на Віцебшчыне, часта бывае на радзіме.

Замужам за немцам, які працуе паштальёнам. Яго заробак 3800 еўра. Муж мае свой дом.

Фрау Ала. Аліса Вецер — такі быў яе журналісцкі псеўданім, калі працавала ў салігорс­кай газеце «Лидер-пресс». Пасля школы скончыла Салігорскі горна-хімічны каледж. Атрымала дыплом геолага. Паралельна вучылася вечарамі ў Салігорскім цэнтры тэхнічнай творчасці ў гуртку фотажурналістыкі. Працавала фотакарэспандэнтам у газеце «Лидер-пресс», а пасля ў газеце «Калійшчык Салігорска». Замуж выйшла за шахцёра, але сямейнае жыццё не склалася.

Дыплом журналіста БДУ, далей Міжнародная школа бізнесу ў Германіі.

Трынадцаць гадоў замужам за немцам. Гадуюць дваіх дзяцей. У Алы свой бізнес: фотастудыя і дом на дзве кватэры, якія здае ў наём. Мае два аўто: электрамабіль, на якім ездзіць па горадзе, і бензінавы «Паршэ» на больш далёкія вандроўкі.

АСАБІСТЫЯ ВЫСНОВЫ АЎТАРА. Шкада, што Беларусь губляе не толькі нейкую колькасць чалавек, але і генафонд людзей творчых, з добрым здароўем і адукацыяй.

УНП 101166185
Пасольства ФРГ у РБ